Pierwszy raz do Niemiec
Inność i podobieństwa
Niemcy, jako nasz bezpośredni zachodni sąsiad, zdają się być na pierwszy rzut oka, pomimo swojej geograficznej bliskości, dość odległym, a czasami wręcz niedostępnym sąsiadem. Samo pochodzenie nazwy kraju za Odrą – „Niemcy” pochodzi najprawdopodobniej od słowa „niemy”, czyli ten, z którym ze względu na daleko posuniętą odmienność jego języka, w porównaniu do języka polskiego, nie sposób jest się porozumieć.
O ile łatwiej jesteśmy w stanie się „dogadać” z naszymi sąsiadami zza naszej wschodniej, czy południowej granicy – chociażby ze względu na podobieństwa występujące między naszymi językami czy też ze względu na sploty kulturowo-historyczne dotyczące naszych narodów – o tyle trudniej jest nam sobie wyobrazić, aby nasze obcowanie z Niemcami miałoby się odbywać na tej samej zasadzie, jak np. z Czechami lub Litwinami.
Czy należy więc postrzegać Niemców jako ten naród, który ze względu na swoją „inność” powodowaną nieprzynależnością do grupy narodów słowiańskich, należy zaszufladkować jako ten niedostępny i zawsze nam obcy? Nic bardziej mylnego! Postrzeganie naszych zachodnich sąsiadów między innymi przez pryzmat ich ojczystego języka, który dla osób polskojęzycznych jest faktycznie synonimem obcego języka, nie daje szans na prawdziwe poznanie sposobu funkcjonowania naszych zachodnich sąsiadów.
Gdyby postarać się o znalezienie największej ilości podobieństw pomiędzy polską kulturą i tradycją, a tradycją i kulturą któregoś z zachodnich krajów Europy, to z większym lub mniejszym zdziwieniem musielibyśmy stwierdzić, iż w tym temacie jest nam najbliżej do Niemców. Jest to najpewniej spowodowane bezpośrednią bliskością geograficzną naszych narodów, co też związane jest z wielowiekowym oddziaływaniem na siebie.
Poczynając od kulinariów, a kończąc na sposobie komunikacji obowiązującej w społeczeństwie niemieckim znajdujemy całą masę wspólnych mianowników pomiędzy naszymi dwoma narodami.
Polska i niemiecka kuchnia
Weźmy na przykład nasz tak tradycyjny schabowy z kapustą kiszoną. Jak myślicie Państwo, czy ta potrawa jest znana w Niemczech? Oczywiście, że jest ona znana – i to bardzo! Wystarczy w niemieckiej restauracji zamówić Wiener Schnitzel mit Sauerkraut i czujecie się Państwo, jak w domu.
Gdy pomyśleć o pulpetach w białym sosie, automatycznie nasuwają się na myśl pyszne pulpety w białym sosie z kaparami, które stanowią tradycyjne danie w kuchni niemieckiej znane pod nazwą Königsberger Klopse mit Kapern.
Udając się w Polsce do cukierni oprócz wspaniałych polskich serników i makowców oraz innych naszych wypieków, od pewnego czasu oferowane jest ciasto znane po nazwą „Czarny Las”. „Czarny Las” jest absolutnie standardową i tradycyjną pozycją w niemieckim cukiernictwie, którą zamawiamy w niemieckiej cukierni prosząc o Schwarzwälder Kirschtorte.
O pozycji białej kiełbasy w polskiej kuchni, zwłaszcza w okresie Wielkanocnym, napisano grube tomy. Dobrze się Państwo domyślacie – również i Niemcy mają swoją białą kiełbasę (Weisswurst). Odbiega ona co prawda konsystencją (jest drobno mielona w porównaniu do polskiej) od naszej, jest jednak ona, pomimo tego, bardzo smaczną i uwielbianą przez Niemców z południa (Bawaria) kiełbasą, chętnie serwowaną razem z preclami do piwa.
My mam nasz bigos. Niemcy mają za to swój Grünkohl, w którego skład wchodzi jarmuż, mocno podwędzone kiełbaski (Pinkelwurst), wędzona polędwica (geräucherter Kasseler), wędzona słonina (geräucherter Speck), smalec (Schmalz). Jednym słowem istna bomba kaloryczna! Ale za to, jak smakuje!!! Co ciekawe – czas wzmożonego serwowania bigosu zaczyna się w Polsce, gdy wakacje dawno dobiegły końca, grzybobranie jest już zakończone i nikt oprócz „morsów” nie odważy się dobrowolnie wejść do Bałtyku. Nie inaczej u Niemców. Grünkohl ląduje na niemieckich stołach przede wszystkim od października do grudnia.
O chlebie
Czy mieliście Państwo okazję posłyszeć opinie na temat pieczywa, a konkretnie chleba, w krajach Zachodniej Europy? Były one najpewniej, delikatnie to nazywając, mało zachęcające do kupna owego chleba. Jak jest w Niemczech? Jeżeli ktoś zakupuje w Niemczech chleb tylko w dyskoncie i jest to do tego najtańszy chleb tostowy i na bazie tego doświadczenia kreuje ostateczną opinię na temat chleba w Niemczech, to jest to jedno wielkie nieporozumienie.
W niemieckich piekarniach (Bäckerei) kupujący może wybrać pomiędzy wieloma rodzajami bułek i chleba najlepszego gatunku z mąki pszennej, żytniej, orkiszowej i razowej, które zaspakajają podniebienia najbardziej wybrednych amatorów piekarskich wyrobów. Należy przy tym zwrócić uwagę na wyższą cenę, która jest żądana za pieczywo oferowane w piekarniach. Konia z rzędem temu, kto znajdzie więcej podobieństw pomiędzy polską, a inną zachodnią kuchnią, niż pomiędzy polską, a niemiecką. Bądźcie przy tym Państwo pewni, iż temat podobieństw pomiędzy naszymi kuchniami został tutaj przedstawiony jedynie w małym zarysie i chcąc wyczerpać ten temat w absolutny sposób należałoby się przygotować do wydania wielostronicowej książki.
Na „ty”, czy na „pan” / ”pani”?
W wielu zachodnioeuropejskich krajach nawiązywanie kontaktów pomiędzy nieznajomymi sobie osobami odbywa się w myśl zasady „Ja mówię do ciebie per „Ty” i Ty mówisz do mnie per „Ty”, nawet gdy się nie znamy”. Niemcy podobnie, jak i Polska należą do krajów, w których osoby nieznajome sobie mówią do siebie zawsze per „Pan” (Sie), „Pani” (Sie), „Państwo” (Sie). Byłoby wielkim nietaktem zwrócić się np. do urzędnika pocztowego, czy do sprzedawcy w Niemczech per „Ty”. Nie znaczy to jednak, że Niemcy niechętnie przechodzą na „Ty”. Jest to na pewno kwestia indywidualna, czy też sytuacyjna i może miejscami zaskoczyć szybkością przechodzenia na „Ty” ze strony Niemców.
Udając się do Niemiec po raz pierwszy warto zapoznać się z panującymi zwyczajami i to nie tylko w Niemczech jako w całym kraju, lecz także ze zwyczajami panującymi w danym regionie Niemiec, który jest celem naszej podróży. Przed rokiem 1871 (rok zjednoczenia Niemiec), teren dzisiejszych Niemiec zajmowały księstwa niemieckie, które rządziły się swoimi prawami i zwyczajami. Do dzisiaj odczuwamy tę różnicę pomiędzy poszczególnymi zakątkami Niemiec. Wystarczy przebyć ok. 50 km z miasta Emden do miasta Pappenburg by mieć wrażenie, że wyjechało się do innego kraju.
Dlaczego warto zapoznać się ze zwyczajami panującymi w danym regionie Niemiec? Poprostu, aby uniknąć nieporozumień i móc też lepiej zrozumieć osoby, z którymi przyjdzie się zetknąć podczas pobytu w Niemczech. Przykładem takiej sytuacji była prośba jednej z Pań Opiekunek skierowana do córki podopiecznego. Pani Opiekunka poprosiła o zakupienie herbaty (Tee). Gdy otrzymała ona herbatę rumiankową była wielce zdziwiona, zastanawiając się czy nie ma ona przypadkiem do czynienia z jakimś afrontem wobec jej osoby. W Niemczech, oprócz części regionu północno-zachodniego Niemiec (Ostfriesland, Friesland), czarną herbatę (Schwarzer Tee) pija się raczej sporadycznie. Niemcy są krajem kawoszy, dlatego też prosząc w Niemczech o herbatę należy zawsze podkreślić jej pełną nazwę.
Bliżej niż dalej
Reasumując można pokusić się o sformułowanie, że w tzw. „codziennym życiu” znajdziemy, wbrew wielu stereotypom, o wiele więcej cech wspólnych, niż różnic pomiędzy Polakami i Niemcami.
Niemcy mają takie same poczucie krzywdy i sprawiedliwości, jak Polacy. Potrafią być szczodrzy i bezinteresowni w niesieniu pomocy. Radują się, świętują i złoszczą się podobnie, jak robimy to my. Zawierane przez nich przyjaźnie są z rodzaju tych do grobowej deski. Są narodem hobbystów i pasjonatów skupiających swoje zainteresowania w niezliczonych stowarzyszeniach i klubach. Kochają piłkę nożną i z wielkim zainteresowaniem obserwują wydarzenia na skoczniach narciarskich. Muzyka w najróżniejszych jej odcieniach jest im zawsze bardzo bliska.
Pomimo tak wielu podobieństw, nasze języki zadają się pochodzić z dwóch różnych planet, co może stanowić o pewnej barierze w naszych obopólnych i codziennych relacjach. Tym samym znajomość j. niemieckiego jest kluczową kwestią, która pozwala nam w pewnym sensie odkryć i przybliżyć kraj naszego zachodniego sąsiada.
Zachęcamy Państwa do szczegółowego zapoznania się ze specyfiką funkcjonowania niemieckiego społeczeństwa, niemieckich zwyczajów, niemieckiej kultury i tradycji. Tego rodzaju informacje znajdziecie Państwo na wielu dedykowanych temu tematowi stronach internetowy, jak i w przewodnikach i literaturze turystycznej.
Jeżeli nie znajdziecie Państwo wyczerpujących informacji lub nie znajdziecie Państwo odpowiedzi na jakiekolwiek pytanie dotyczące funkcjonowania społeczeństwa niemieckiego, prosimy o kontakt telefoniczny.
Sprawdź oferty i zgłoś się
